فنوکسی اتانول چیست؟
فنوکسی اتانول با نام لاتین Phenoxyethanol از جمله ترکیبات شیمیایی کاربردی محسوب می شود که کاربردهای گسترده ای دارد.
اگر به اطراف خود نگاهی دقیق بیاندازید، می توانید محصولات صنعتی که حاوی این ماده شیمیایی است را مشاهده کنید.
این ماده شیمیایی به عنوان یک ماده نگهدارنده شناخته می شود که به علت قیمت مناسب و کارایی های بی شمار، محبوبیت بسیار زیادی در میان تولید کنندگان دارد.
محصول شیمیایی مورد نظر جزویی از خانواده بزرگ اترها محسوب می شود که جرم مولی آن حدود ۱۳۸ g/mol می باشد. فنوکسی اتانول با نام هایی نظیر PHE، Dowanol، rose ether، arosol و… در صنعت شناخته می شود.
فنوکسی اتانول، از کنار هم قرار گرفتن و پیوند بین ۸ عدد عنصر کربن با نماد شیمیایی C، ۱۰ عدد عنصر هیدروژن با نماد شیمیایی H و ۲ عدد عنصر اکسیژن با نماد شیمیایی O تشکیل شده است و فرمول شیمیایی آن به صورت C8H10O2 است.
روش تولید و ویژگی های فنوکسی اتانول
فنوکسی نیز همانند سایر مواد شیمیایی علاوه بر اینکه به طور طبیعی وجود دارد، می‌توان با استفاده از ترکیب‌های شیمیایی هم آن را تولید کرد. این ماده را می‌توان در ترکیبات چای سبز پیدا کرد، از طرفی؛ برای ساخت آن با روش ترکیب مواد شیمیایی تنها کافی است اتیل اکساید( به شگل گاز و بی بو است) و فنول( کریستال‌های سفید و اسیدی) را با یکدیگر در فشار و حرارت بالا ترکیب کنند. فنوکسی اتانول به هیچ عنوان در آب هیدرولیز نمی‌شود و تا دمای 100 درجه پایداری خود را حفظ خواهد کرد.
یکی از مهمترین ویژگی‌های فنوکسی اتانول خواص ضد میکروبی آن است، این ماده شیمیایی در برابر انواع میکروب‌ها، باکتری‌ها و مخمرها مقاوم بوده و برای اثرگذاری بیشتر با موادی چون اتیل هگزین گلیسیرین و هگزین گلیکول ترکیب می‌شود.
فنوکسی اتانول به هیچ عنوان برای طبیعت و محیط زیست ضرر و زیانی ندارد.
کاربرد فنوکسی اتانول در صنایع
از آنجایی که فنوکسی اتانول خواص و ویژگی های متعددی دارد، در صنایع بسیاری مورد استفاده قرار می گیرد. در این قسمت به شرح برخی از کاربردهای اصلی آن می پردازیم:
فنوکسی اتانول در صنعت آرایشی و بهداشتی:
یکی از مهمترین کاربردهای این محصول شیمیایی استفاده از آن در صنعت داخلی تولید لوازم آرایشی و بهداشتی می باشد. فنوکسی اتانول به عنوان نوعی نگهدارنده وتثبیت کننده در ساختار لوازم آرایشی و بهداشتی حضور دارد.
همچنین خاصیت ضد میکروبی فنوکسی اتانول می تواند از رشد باکتری ها، میکروب ها، ویروس ها و… در لوازم آرایش جلوگیری کند و عمر مفید آن ها را افزایش دهد.
فنوکسی اتانول در بسیاری از محصولات آرایشی و بهداشتی که روزانه استفاده می کنید، یافت می شود. به عنوان مثال این ماده شیمیایی در محصولاتی آرایشی نظیر انواع کرم های مرطوب کننده، ضد آفتاب، سفید کننده و…، انواع سایه های چشم، ریمل و خط چشم، برق لب و رژلب، کانسیلر و… حضور دارد. همچنین در محصولات بهداشتی همچون رنگ مو، لاک، محصولات شست و شوی مو و بدن، کرم اصلاح و… استفاده می شود.
فنوکسی اتانول در صنعت تولید مواد ضدعفونی کننده:
این ماده خاصیت ضدعفونی کنندگی و پاک کنندگی دارد به همین علت از آن برای تولید و صنعت ایرانی انواع لوازم ضدعفونی کننده و پاک کننده استفاده می شود.
فنوکسی اتانول در صنعت تولید عطر:
فنوکسی اتانول جزو مواد اولیه عطر نیز می باشد و ، استفاده از آن در صنعت تولید عطر می باشد. چراکه هم دارای بوی خوش و مطبوع است و هم نوعی تثبیت کننده می باشد.
عوارض جانبی فنوکسی‌اتانول چیست؟
استفاده از فنوکسی‌اتانول در محصولات مراقبت از پوست و آرایشی به عوارض جانبی مختلفی می‌تواند منجر شود. از جمله این عوارض عبارتند از:
آلرژی و تحریک پوست: مهمترین و پررنگ‌ترین عوارض این ترکیب، آلرژی و تحریک پوست می‌باشد. فنوکسی‌اتانول به‌عنوان یک آلرژن پوستی شناخته شده است. برخی از افراد ممکن است حساسیت به این ترکیب داشته باشند که باعث واکنش‌های آلرژیک و تحریک پوستی مانند سوزش، بثورات پوستی و اگزما می‌شود. همچنین، حساسیت پوست افراد و میزان استفاده از این ترکیب نقش مهمی در ایجاد تحریک پوست ایفا می‌کند.
مهمترین عوارض مشاهده‌شده در مطالعات روی انسان و حیوان: استفاده موضعی از فنوکسی‌اتانول در محصولات مراقبت از پوست و آرایشی می‌تواند به عوارضی نظیر سوزش پوست، راش و بثورات پوستی، اگزما و کهیر منجر شود. برخی مطالعات حاکی از این است که افرادی که از محصولات حاوی فنوکسی‌اتانول استفاده می‌کردند، واکنش‌های آنافیلاکسی و کهیر تجربه کردند. همچنین، در مطالعات دیگر، استفاده از ژل اولتراسوند حاوی فنوکسی‌اتانول باعث درماتیت تماسی شده است.
پرهیز از تماس مستقیم با پوست و اعضای بدن: توجه ویژه به این نکته حائز اهمیت است که تماس مستقیم فنوکسی‌اتانول با پوست و اعضای بدن خطرناک است و می‌تواند به عوارض جدی منجر شود. بنابراین، در صورت استفاده از محصولات حاوی این ترکیب، باید از تماس مستقیم با پوست و چشم‌ها خودداری کرد.
مقایسه فنوکسی‌اتانول با اتانول:
فنوکسی‌اتانول یک ترکیب الکلی با خواص آروماتیک است و به‌صورت طبیعی و مصنوعی تولید می‌شود. این ترکیب در محصولات مراقبت از پوست و آرایشی به‌کار می‌رود. خواص این ماده با اتانول (الکل) متفاوت است؛ اتانول به عنوان یک ماده ضدعفونی‌کننده و حلال شناخته می‌شود و در مواد آرایشی، دارویی و عطرها کاربرد دارد. همچنین، اتانول تاثیرات مخربی بر سیستم عصبی مرکزی دارد، در حالی که فنوکسی‌اتانول این تاثیر را ندارد. این دو ترکیب از لحاظ خواص و کاربردها متفاوت هستند و برخلاف اتانول، فنوکسی‌اتانول به عنوان یک آلرژن پوستی شناخته شده است که ممکن است در برخی افراد واکنش‌های ناخواسته ایجاد کند
چگونه فنوکسی اتانول روی برچسب محصولات مراقبت از پوست تشخیص دهیم؟
فنوکسی‌اتانول را به شکل‌های زیر در لیست ترکیبات محصولات مراقبت از پوست می‌بینید:
- phenoxyethanol
- ethylene glycol monophenyl ether
- 2-Phenoxyethanol
- PhE
- dowanol
- arosol
- phenoxetol
- rose ether
- phenoxyethyl alcohol
- beta-hydroxyethyl phenyl ether
- euxyl K® 400, a mixture of Phenoxyethanol and 1,2-dibromo-2,4-dicyanobutane
کلام آخر
پس استفاده موضعی از فنوکسی‌اتانول با غلظت ۱٪ که به طور استاندارد در محصولات آرایشی و مراقبت از پوست به کار می‌رود برای اکثر افراد ایمن است و در صورتی باید از این ترکیب اجتناب کنید که یکی از شرایط زیر را داشته باشید:
- حساسیت و آلرژی به فنوکسی‌اتانول
- سن کم‌تر از ۳ سال
اگر شما یک فرد بالغ و سالم و بدون سابقه حساسیت پوستی به این ترکیب هستید و از محصولات موضعی با غلظت کم‌تر از ۱٪ از این ماده استفاده می‌کنید دلیلی برای نگرانی وجود ندارد. اما در نظر بگیرید استفاده از چند محصول روی هم حاوی این ترکیب در یک زمان شما را در معرض غلظت بالاتری از این ترکیب قرار می‌دهد که می‌تواند سبب تحریک پوست شود.